Tövbenin Mahiyeti ve Önemi

Bismillahirrahmanirrahim

A. Tövbenin Mahiyeti ve Manası

Allah Teâlâ, cin ve insanları kulluk ile kendisine yönelsinler, marifete ersinler diye yaratmıştır.

وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْاِنْسَ اِلَّا لِيَعْبُدُونِ

Ben cinleri ve insanları, ancak bana kulluk etsinler diye yarattım.Zariyat.56

Kulluktan maksat, Hakka yönelmek, Hakkı bilmek ve marifettir. Hakka yönelmenin başlangıç aşamalarından birisi ise kişinin kendisini kusurlu bir varlık olarak idrak etmesidir. Geçmişte işlediği kusur ve günahlarını artık tekrarlamamak istemesi, onlardan üzüntü ve pişmanlık duymasıdır. Ancak bu sayede kusursuz bir varlığa yönelme ihtiyacı hissedebilir. İşte bunun manası tövbedir...Bir Hadis-i Şerifte bu husus şöyle belirtilir;

“Pişmanlık bir tövbedir” İbn.Mace.Zühd.30; Ahmad.Müsned.1/376,423;Hakim.Müstedrek,4/243

Bu hadiste, tövbenin gerçek mahiyetinin ve en büyük rüknünün pişmanlık olduğu vurgulanmıştır.

B. Tövbenin Aşamaları

   Kişi, içinde bulunduğu halden memnunsa tövbe etmek için bir ihtiyaç hissetmez. Bu sebeple tövbe isteği, kişinin olaylara bakış açısı ile ilgilidir. Mesela bir hıristiyan domuz eti yediği için pişman olmaz. Çünkü domuz (onun inancına göre) yasak değildir. Kendisini Müslüman olarak kabul eden kişi ise (bilmeden) domuz eti yese veya alkollü içki alsa (bu konularda bilgi sahibi olduğu zaman) pişmanlık duyması gerekir.  

En kötü işleri yapanlar bile bu durumlarına çeşitli mazeretler üretebilirler. Yaptıkları kötü işleri iyi bir şey yapıyorum zannederek yapanlar bile olabilir. Mesela, antik dönemdeki Isparta’da hırsızlık yapmak toplum içinde itibar kazandıran bir işti.  Kişi eğer İslam’ın öğretilerini rehber edinmek istiyorsa öncelikle kendi durumunu ve tutumlarını Kitap ve Sünnet ile karşılaştırmak sureti ile gerçek durumunu anlayabilir. Bunu sağlamak için her kulun içinde  Allah Teâlâ "vicdan" denilen bir mekanizma yaratmıştır. Hadislerde bu durum vurgulanır;

“Her müminin kalbinde Allahın bir vaizi (kendisine nasihat eden bir yönü) mevcuttur" Süyuti. Camiu’s Sagir.378

"İyilik güzel ahlâktır. Kötülük ise vicdanını rahatsız eden ve insanların bilmesini istemediğin şeydir."  (Müslim, Birr, 15)

“...Kötülük, insanlar onaylasalar bile gönlünü huzursuz eden ve içinde bir kuşku bırakan şeydir.” (İbn Hanbel, IV, 227.) 

   Kötülük ve günahlar konusunda insanlar ve toplum da kişileri uyarabilir.

“Kim kötü ve çirkin bir iş görürse onu eliyle düzeltsin; eğer buna gücü yetmiyorsa diliyle düzeltsin; buna da gücü yetmezse, kalben karşı koysun. Bu da imanın en zayıf derecesidir.” (Müslim, Îmân, 78; Ebû Dâvûd, Salât, 248.)

   Kötülük veya günahlar genel olarak,

-      Allahın yasakladığı şeyleri yapmak (Hırsızlık, öldürme, içki içme vb)

-      Allahın emrettiği farzları yapmamak (Namaz, oruç, zekat vb)

-     Toplumdaki Görevlerini istismar etmek veya yerine getirmemek

-    Allahın emrettiği diğer hususların aksine davranmak (zulüm etmek, adaletsizlik yapmak vb)

Kişi yanlış tutumları ve günahları sebebiyle Allah Teâlâ tarafından hadiselerin diliyle de uyarılır. Bu hakikat, "Etme bulma dünyası" darbı meseliyle de meşhurdur. Başına gelen istenmeyen ve nahoş işler (çoğunlukla) kendi nefsinin kusurlarının sonucudur.  

… مَٓا اَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللّٰهِۘ وَمَٓا اَصَابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَۜ

Sana gelen iyilik Allah’tandır. Başına gelen kötülük ise nefsindendir…Nisa.79

Hadiseler başıboş değildir. Çoğunlukla uyarılar işlenen günah çeşidinden gelmektedir. Başkasının malını, parasını gasp edenin ya malı gitmekte, ya da hastalık, kaza, vb. malından hayır görememektedir. Birisine hakaret eden kişi başka birisi tarafından hakarete uğramaktadır. Namazını aksatan, gereksiz dünya işleri ile meşakkate maruz kalmaktadır. Malının zekatını vermeyen kişi bir şekilde malını kaybetmektedir. Ancak imtihan gereği hadiseler iki kere iki eşittir dört şeklinde netlikte değildir. Her kötülüğü yaptığı halde başına musibet gelmeyenler ise daha feci durumdadırlar. Hesapları ahirete kalmış ve iflas etmişler demektir.

   İnsan başıboş değildir ve çeşitli şekillerde denetim altındadır ve uyarılmaktadır.

يَحْسَبُ الْاِنْسَانُ اَنْ يُتْرَكَ سُدًىۜ

İnsan, kendisinin başıboş bırakılacağını mı zanneder.Kıyame.36

İnsan olmanın gereği,  uyarı ve hadiselerden ibret almak ve halini düzeltmektir.  Kötülük işleyen kişiye içsel veya dışsal uyaranlar sonucunda içine yaptığı işlerin yanlış olduğu duygu ve düşüncesi gelebilir. Bu durum da aslında Allah'ın (cc) bir ikramı ve nasip etmesi sonucudur.  

C. Hakka Yönelmede Tövbe

   Samimi bir tövbe, kişinin Allah’a yönelmesine güzel bir başlangıç oluşturur. Tövbe, insanın manevi olarak kötüye gidiş yolunu kapatıp selamete giden yolu açan sırlı bir değnek gibidir. Tövbe, fasit(kötü) daireyi salih daireye çeviren bir iksirdir. Tövbe, Hak yolcusunun manevi yolculuğunda ilk durağı ve ilk makamıdır.   

…يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا تُوبُٓوا اِلَى اللّٰهِ تَوْبَةً نَصُوحًاۜ 

Ey iman edenler! Samimi bir tevbe ile Allah'a dönün….Tahrim.8

Nasıl ki bir tarlaya ekim yapmak için öncelikle ayrık otları gibi zararlı şeylerden orayı temizlemek lazım ise, Hak yoluna yönelmede de önceki döneme ait günah kirlerinden arınmak lazımdır. Bundan sonra insana faydalı olacak kulluk gibi faaliyetlerin icra edilebilmesi için uygun zemin temin edilir. Şuur da bir takım zararlı akımlardan arınarak Hakkı anlayabilecek frekansı yakalayabilir.

D. Tövbenin Kazandırdıkları

Tövbe hakiki kurtuluşa ulaşmada en önemli basamaktır.

وَتُوبُٓوا اِلَى اللّٰهِ جَم۪يعًا اَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ  …

Ey müminler! Hepiniz Allah’a tövbe edin, umulur ki kurtuluşa erersiniz!Nur.31

Tövbe, Allah’ın sevgisini kazanmaya vesiledir.

اِنَّ اللّٰهَ يُحِبُّ التَّوَّاب۪ينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّر۪ينَ …

Şüphesiz Allah çok tövbe edenleri sever, çok temizlenenleri sever…Bakara.222

Allah Bütün günahları affeder

قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذ۪ينَ اَسْرَفُوا عَلٰٓى اَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّٰهِۜ

اِنَّ اللّٰهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَم۪يعًاۜ اِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّح۪يمُ

De ki (Allah şöyle buyuruyor): “Ey kendi aleyhlerine olarak günahta haddi aşan kullarım! Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin. Allah (dilerse) bütün günahları bağışlar; doğrusu O çok bağışlayıcı, çok merhametlidir.”Zümer.53

Tövbe eden bağışlanır, kendisine cennet yolu açılır

اُو۬لٰٓئِكَ جَزَٓاؤُ۬هُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَجَنَّاتٌ تَجْر۪ي مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهَارُ

خَالِد۪ينَ ف۪يهَاۜ وَنِعْمَ اَجْرُ الْعَامِل۪ينَۜ

İşte onların yaptıklarının karşılığı rableri tarafından bir bağışlanma ve altlarından ırmaklar akan cennetlerdir. Onlar orada temelli kalacaklardır. Böyle amel edenlerin mükâfatı ne güzeldir!.Al-I İmran.136

Tövbe, geçmiş günahların örtülmesine ve iyiliklere çevrilmesine vesiledir

اِلَّا مَنْ تَابَ وَاٰمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَاُو۬لٰٓئِكَ يُبَدِّلُ اللّٰهُ سَيِّـَٔاتِهِمْ

حَسَنَاتٍۜ وَكَانَ اللّٰهُ غَفُورًا رَح۪يمًا

Ancak tövbe edip de inanan ve salih amel işleyenler başka. Allah işte onların kötülüklerini iyiliklere çevirir. Allah, çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.Furkan.70

Allah (cc) tüm insanlara hakiki tövbe etmeyi ve günahlarından kurtularak kendisine yönelmeyi nasip eylesin

Selametle